In zitting van de gemeenteraad van 18 juni 2019 werd de deontologische code voor mandatarissen goedgekeurd.
Sedert maart 2023 moeten alle Vlaamse steden en gemeenten een deontologische commissie oprichten. De deontologische code regelt de samenstelling, werking en bevoegdheid van de deontologische commissie. Daarom is een aanpassing aan de deontologische code noodzakelijk.
Organisatie en werking :
De deontologische commissie ziet toe op de verantwoordelijke invulling van de lokale politieke mandaten. De deontologische commissie controleert de deontologische code. Dat is een algemene leidraad voor lokale mandatarissen om deontologisch correct te handelen als ze hun mandaat uitoefenen. Lokale besturen stellen zelf hun deontologische code op en bepalen de inhoud ervan.
Samenstelling :
De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn beslissen autonoom en op basis van de bepalingen in hun deontologische code wie in de deontologische commissie zetelt.
- de deontologische commissie bestaat minstens uit 1 vertegenwoordiger per fractie in de gemeenteraad
- in de deontologische commissie voor de raad voor maatschappelijk welzijn zetelt er ook 1 vertegenwoordiger per fractie in de gemeenteraad.
Er is ruimte voor onafhankelijke experten die als volwaardige leden kunnen zetelen. Het al dan niet opnemen van externe experten en de keuze van de externe experten is een zaak van lokale autonomie.
Leden van deontologische commissie ontvangen geen presentiegeld.
Openbaarheid :
De deontologische code bepaalt hoe de deontologische commissie samenkomt om te vergaderen en het openbare of gesloten karakter van die vergaderingen. Om de sereniteit van het onderzoek te bewaken, en omdat het vaak over personen of aangelegenheden die de persoonlijke levenssfeer raken wordt gesproken, vergaderen de meeste deontologische commissies in de praktijk achter gesloten deuren.
De deontologische code kan bepalen dat de betrokkene die het voorwerp uitmaakt van de melding of klacht om een openbare behandeling kan vragen voor zijn eigen tussenkomst.
Aanwezigheidsquorium :
Het decreet lokaal bestuur bevat geen aanwezigheidsquorum voor de vergaderingen van de deontologische commissie.
Melding en beoordeling :
De gemeenteraad bepaalt de meldingsprocedure van mogelijke schendingen van de deontologische code.
De deontologische code bepaalt de regels voor de ontvankelijkheid van de klacht. De deontologische commissie kan dat beoordelen, maar het lokale bestuur kan ook kiezen voor een ambtelijke ontvankelijksheidstoets door de algemeen directeur, een integratieambtenaar of een ambtelijk bureau voor deontologie.
De deontologische code vermeldt bij voorkeur dat enkel klachten tegen individuele mandatarissen ontvankelijk zijn, om klachten tegen een hele gemeenteraadsfractie of de hele gemeenteraad te vermijden want dat zou voor praktische moeilijkheden zorgen en in strijd zijn met de geest van het decreet lokaal bestuur.
Vervangingsregeling :
Lokale besturen doen er goed aan om een vervangingsregeling op te stellen in hun deontologische code voor die gevallen waar er sprake is van mogelijke belangenvermenging in hoofde van 1 van de commissieleden.
Een lid van de deontologische commissie kan vervangen worden door iemand van dezelfde politieke fractie. Een lid dat deel uitmaakt van een éénmansfractie, kan zich laten vervangen door een mandataris van een andere fractie.
voor de externe leden kan de deontologische code in een alternatieve vervangingsregeling voorzien.
2 commissies :
De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn richten elk een eigen deontologische commissie in : 1 voor de gemeenteraad en 1 voor de raad voor maatschappelijk welzijn.
De deontologische commissie voor de gemeenteraad is bevoegd voor :
- de gemeenteraadleden
- de voorzitter van de gemeenteraad
- de schepenen
- de burgemeester
De deontologische commissie voor de raad voor maatschappelijk welzijn is bevoegd voor :
- de OCMW-raadsleden
- de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn
- de voorzitter en de leden van het vast bureau
- de voorzitter en de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst.
De samenstelling van de deontologische commissie van de gemeenteraad kan gelijkaardig of identiek zijn aan de samenstelling van de deontologische commissie van de raad voor maatschappelijk welzijn. Toch gaat het om 2 afzonderlijke commissies.
Bevoegdheden :
De deontologische code regelt de bevoegdheid van de deontologische commissie. De commissie gaat na over welke mandataris er een melding gemaakt wordt en in welke hoedanigheid.
Als de deontologische commissie een onderzoek naar een inbreuk op de deontologische code afrondt, brengt ze de gemeenteraad of de raad voor maatschappelijk welzijn op de hoogte van dat onderzoek en van haar advies of uitspraak.
De deontologische commissie kan geen tuchtmaatregelen of blaam opleggen.
De besprekingen binnen de deontologische commissie kunnen bijvoorbeeld leiden tot :
- een advies of aanbeveling aan de raad over de aanvulling of wijziging van de deontologische code
- een advies over een casus aan het lokaal bestuur op vraag van dat lokaal bestuur
- vaststellingen over het gedrag van een mandataris en of dat al dan niet overeenstemt met de deontologische code van het orgaan waarvan die deel uitmaakt.
- sensibiliseringsvoorstellen aan het lokaal bestuur over deontologie en integriteit
- een uitspraak van afkeuring ten aanzien van bepaalde gedragingen
- de overdracht van melding aan het parket
- een dossier met de bevindingen van de commissie voor de Vlaamse Regering zodat die een tuchtonderzoek kan instellen en de betrokken mandataris kan schorsen of afzetten wegens kennelijk wangedrag of grove nalatigheid.
De deontologische commissie kan zelf een einduitspraak doen of dossiers overmaken aan de minister of het parket.
Het is ook mogelijk dat de deontologische commissie alleen advies verleent aan de gemeenteraad of de raad voor maatschappelijk welzijn en dat die raad de einduitspraak doet en dossiers overmaakt aan minister of parket.
De deontologische code van de mandatarissen van het lokaal bestuur Opwijk werd aangepast volgens deze aanbevelingen van Vlaanderen en volgens het model opgemaakt door VVSG.
De gemeenteraad keurt de aanpassingen aan de deontologische code als gevolg van de oprichting van een deontologische commissie bij gemeenteraad voor de legislatuur 2019-2024 goed.